nl 
en 
NB. Dit artikel is onderdeel van onze recente publicatie, Tax: An Investor Guide.
Sebastien Akbik is Governance Specialist bij Principles for Responsible Investment (PRI), waar hij zich onder andere richt op het bevorderen van fiscale verantwoordelijkheid en transparantie. Hij leidde een beleggersgroep die zich bezighield met verantwoorde belastingpraktijken om beleggers te helpen belastinggerelateerde kwesties te integreren in hun ESG-praktijken. Daarnaast werkte hij in verschillende markten aan beleidsbetrokkenheid en belangenbehartiging met betrekking tot ESG-kwesties, zoals belastingtransparantie.
Om te beginnen met een brede vraag: waarom zouden beleggers zich druk maken over belastingen?
Naarmate ESG volwassener wordt, kunnen we het ons niet veroorloven om belasting buiten beschouwing te laten. Vanuit risicomanagementperspectief: wie geen aandacht besteedt aan belastingen, loopt mogelijk belangrijke risico’s mis waarmee een bedrijf te maken kan krijgen. Bedrijven waarvan de winstgevendheid te afhankelijk is van kunstmatige belastingstructuren zijn onhoudbaar, volatiel en kwetsbaar voor wetswijzigingen. Agressieve belastingplanning kan duiden op slecht bestuur, een te sterke focus op de korte termijn of een grotere risicobereidheid, wat kan doorwerken naar andere bedrijfsactiviteiten. Omgekeerd geldt dat bedrijven die wél verantwoord met belasting omgaan, daarvoor terecht erkenning verdienen in hun ESG-beoordelingen. Dit versterkt bijvoorbeeld hun maatschappelijke draagvlak.
Een ander risico is dat agressieve belastingpraktijken de belastingdruk verschuiven naar andere bedrijven en particulieren, wat kan leiden tot onderfinanciering van essentiële openbare diensten zoals infrastructuur en onderwijs. Al deze gevolgen zijn nadelig voor gediversifieerde beleggers, omdat hun rendement mede afhankelijk is van de gezondheid van de economie en de onderliggende infrastructuur.
Wat is het verband tussen belasting en ESG?
Belasting speelt een cruciale rol binnen ESG. Bedrijven die ambitieuze ESG-doelen nastreven maar hun belastingpraktijken negeren, zenden een dubbelzinnig signaal uit. Transparantie over belastinggedrag is essentieel om aan te tonen dat duurzaamheid daadwerkelijk is geïntegreerd in de bedrijfsstrategie. Daarnaast worden regelgeving zoals OESO Pijler 2 (die een wereldwijde minimumbelasting invoert) en kaders zoals de SFDR steeds vaker verweven met de duurzaamheidsagenda. Overheden en belanghebbenden kijken scherper naar fiscale praktijken, mede ingegeven door tekorten na de pandemie en de behoefte om een einde te maken aan de ‘race to the bottom’ in de vennootschapsbelasting.
Voor verantwoorde beleggers vormen de SDG’s (Sustainable Development Goals) volgens mij een van de belangrijkste redenen om aandacht te besteden aan belastingen en het beheersen van belastingrisico’s. Iedere belegger met een focus op ESG moet oog hebben voor het belastingprofiel van zijn of haar beleggingen, want we zullen de SDG’s niet bereiken zonder stabiele belastingstelsels en voldoende belastinginkomsten.
Welke rol kan engagement spelen bij het bevorderen van verantwoorde fiscale praktijken?
Beleggers beschikken over diverse instrumenten. Ze kunnen vragen stellen tijdens aandeelhoudersvergaderingen, voorstellen indienen, brieven sturen naar raden van bestuur en hun verwachtingen openbaar maken. Alleen al het publiek maken van verwachtingen op het gebied van verantwoorde fiscale praktijken geeft een krachtig signaal aan bedrijven. Die verwachtingen kunnen worden afgestemd op kaders zoals GRI 207, de Responsible Tax Principles van het B Team, de aanbevelingen van PRI, enzovoort. Al deze standaarden, kaders en richtlijnen sluiten goed aan bij de fiscale verwachtingen die aan bedrijven worden gesteld.
Aangezien belastingen een complex onderwerp zijn, is het vaak zeer effectief – en soms zelfs essentieel – om bedrijven daarbij te betrekken wanneer er sprake is van een gebrek aan transparantie. Het is bovendien bijzonder waardevol voor investeerders, want door belastingstructuren te analyseren, krijgen zij beter inzicht in het bedrijfsmodel en in hoe en waar een onderneming waarde creëert. Door ook de dialoog aan te gaan met beleidsmakers, kunnen beleggers pleiten voor strengere transparantie-eisen, zoals publieke CbCR (country-by-country reporting).
Wat zijn voorbeelden van succesvolle betrokkenheid bij belastingen?
PRI coördineerde tussen 2017 en 2019 een gezamenlijke engagement, die volgens mij bijzonder waardevol was om beleggers te informeren en hen in staat te stellen robuuster het gesprek aan te gaan met bedrijven. Een van de positieve aspecten van die samenwerking was dat beleggers ervaringen en inzichten konden uitwisselen over effectieve benaderingen richting bedrijven.
We hebben daar veel van geleerd. Wat deze engagement onderscheidde, is dat we niet wachtten tot we perfecte verwachtingen, vragen, KPI’s of kaders hadden voordat we de dialoog aangingen – anders waren we wellicht nog steeds aan het wachten. Deze aanpak bood juist de mogelijkheid om verwachtingen, kaders en KPI’s in de praktijk te testen en gaandeweg te verbeteren.
Wat betreft overheidsbetrokkenheid heeft PRI contact gezocht met de EU toen zij CbCR overwoog; met het Australische ministerie van Financiën, dat onlangs een vergelijkbaar CbCR-regime invoerde; en met de Financial Accounting Standards Board in de VS, om meer informatie te verkrijgen over de openbaarmaking van inkomstenbelasting onder de Amerikaanse General Standards Commission.
