nl 
en 
In een fictieve toekomst, waarin ecocide is opgenomen in het strafrecht, vindt een baanbrekend proces plaats. In de beklaagdenbank: de Nederlandse multinational Smit Refineries N.V. en haar CEO. Ze worden aangeklaagd voor de grootschalige vernietiging van een Indonesisch ecosysteem, waar nikkel en andere aardmetalen worden gewonnen. Deze grondstoffen zijn onmisbaar voor de energietransitie – maar de mijnbouw gaat ten koste van natuur en biodiversiteit, bedreigt unieke (inheemse) diersoorten met uitsterven en verdrijft oorspronkelijke gemeenschappen van hun land. Is dit strafbaar of niet?
Ecocide als strafbaar feit
Deze fictieve zaak wordt gevoerd aan de hand van het wetsvoorstel met betrekking tot Ecocide dat eind december 2023 is ingediend door de Partij van de Dieren. Met dit wetsvoorstel werd beoogd een nieuwe norm in het strafrecht te introduceren: dat het milieu een intrinsieke waarde heeft en dat de ernstige aantasting van dat milieu, door menselijk handelen of nalaten, strafbaar moet worden. Dit wetsvoorstel is nog niet behandeld in de Tweede Kamer en is dan ook niet van kracht. Het principe van ecocide vindt echter steeds meer weerklank in regelgeving zoals bijvoorbeeld in de Europese Environmental Crime Directive . In deze Europese richtlijn is neergelegd dat in bepaalde omstandigheden het veroorzaken dan wel dreigen te veroorzaken van aanzienlijke schade aan de kwaliteit van lucht, bodem of water of aan een ecosysteem, dieren of planten, een strafbaar delict is.
Energietransitie versus Ecocide
De feiten die aan deze fictieve zaak ten grondslag liggen, zijn gebaseerd op de nikkelmijnbouw in Sulawesi, Indonesië. De nikkelmijnbouw leidt tot grootschalige ontbossing en de vervuiling van water, bodem en lucht. Ook de lokale bevolking heeft ernstig te lijden onder de gevolgen van de nikkelmijnbouw.
‘Alhoewel de energietransitie en de daarvoor benodigde aardmetalen zoals nikkel relevant zijn in verband met het terugbrengen van de CO2-uitstoot, moet er worden voorkomen dat er dezelfde fouten worden gemaakt als bij de winning van fossiele grondstoffen en moet er meer rekening worden gehouden met de natuur en biodiversiteit’, zegt Antoinette Sprenger, senior expert environmental justice bij IUCN NL.
De vraag die in deze fictieve zaak aan de orde komt is of de schade die bij het winnen van nikkel in Sulawesi wordt toegebracht aan de natuur en de biodiversiteit in bepaalde omstandigheden kwalificeert als ecocide zoals gedefinieerd in het genoemde wetsvoorstel.
Partners
Deze fictieve zaak, THIS IS NOT A TRIAL, is ontwikkeld door onderzoekers en studenten van de Universiteit Utrecht als onderdeel van het interdisciplinaire project Conceptualizing Ecocide in samenwerking met IUCN NL, EcoJustice (voorheen bekend als Stop Ecocide NL), een lokale Indonesische NGO en kunstenaars. Studenten vervullen de rollen van officier van justitie en advocaat van de verdachten, acteurs spelen de verdachten, en ook de natuur krijgt via kunstenaars een stem.
Voorstellingsdata
Op 18 en 19 juni vindt de theatervoorstelling plaats in het ZIMIHC theater Stefanus in Utrecht Overvecht, waarbij ook het publiek deels mee kan doen, als jury in een fictieve rechtbank. Vind meer informatie via deze link.
Bottom line!
Deze voorstelling is een onderdeel van onze activiteiten onder het Bottom Line programma dat mogelijk is gemaakt door de Nationale Postcode Loterij. Met het project Bottom Line! werkt IUCN NL met een coalitie van Nederlandse en internationale maatschappelijke organisaties (waaaronder de VBDO) aan een eerlijke energietransitie met zo min mogelijk impact op mens en natuur. Zowel in Nederland als in de landen waar de grondstoffen gewonnen worden.
